میرزا علی ایروانی

میرزا على ایروانى (۱۳۵۴-۱۳۰۱ ق)، از فقها و محققین بزرگ حوزه علمیه نجف اشرف در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان آخوند خراسانی بود. وى داراى تألیفات ارزشمندى در علوم اسلامی مانند «نهایة النهایة فی شرح الکفایة» است.

ولادت‌ و خاندان‌

میرزا على بن شیخ عبدالحسین ایروانى نجفى، در ۲۵ شعبان سال ۱۳۰۱ هجرى قمرى در نجف اشرف دیده به جهان گشود. در اوائل سن بلوغ پدر خود را از دست داد، اما از نعمت هاى الهى بر او، مادرى مهربان و دلسوز بود. مادرش براى او معلمى خصوصى گرفت و او را با علوم مقدماتى و معارف اسلامى آشنا ساخت. وى علوم عربى و منطق را در همان دوران فراگرفت.

خاندان ایروانى در نجف اشرف از خاندانهاى مشهور به علم و تقوا است و بسیار مورد احترام مردم هستند. عموى او محقق بزرگوار، ملا محمد ایروانى مشهور به «فاضل ایروانى» از علماى بزرگ و از مراجع تقلید بعد از شیخ انصارى بود.

برادرانش شیخ احمد ایروانى، شیخ صادق ایروانى و شیخ طاهر ایروانى از شخصیت هاى مشهور به تقوا و از سخنرانان مشهور و از ذاکرین سیدالشهداء علیه‌السلام بودند.

فرزندش میرزا یوسف ایروانى نیز از علماى بزرگ شهر تهران بود. وى در مسجد قندى در جنوب شهر تهران نماز جماعت برگزار مى‌نمود.

تحصیلات‌ و استادان

میرزا على ایروانى علوم مقدماتى را در منزل فراگرفت و پس از آن، وارد حوزه علمیه نجف اشرف شد و از مجالس مشهور آن حوزه بهره‌مند گردید. رسائل و مکاسب را در محضر درس مدرس مشهور، شیخ حسن تویسرکانى فراگرفت.

پس از اتمام دروس سطح، در درس خارج اصول آیت الله ملا محمدکاظم خراسانى، صاحب کفایه شرکت کرد. وى یک دوره کامل اصول و یک دوره تا آخر استصحاب را از محضر آن عالم بزرگ فراگرفت.

او در درس خارج فقه آیت الله سید محمدکاظم طباطبایى یزدى، صاحب عروه و درس میرزا محمدتقى شیرازى، رهبر انقلاب عراق نیز شرکت کرد. پس از آن به کاظمین رفت و از محضر درس علامه سید ابراهیم درودى خراسانى، از شاگردان میرزاى شیرازى بهره برد.

تدریس‌ و شاگردان

میرزا على ایروانى که خود از علماى بزرگ و از چهره‌هاى سرشناس علماى دوران گردیده بود درس خارج فقه و اصول خود را آغاز کرد و طلاب فراوانى از محضر او بهره بردند. وى چندین دوره خارج اصول را تدریس کرد. او در میان علما از عزت و احترام خاصى برخوردار بود و در میان مردم، به خصوص مردم نجف از ارزش و مقام والایى بهره‌مند بود. وى داراى فکرى روشن و آراء و نظریاتى برجسته بود.

شاگردان فراوانى از محضر آیت الله ایروانى بهره برده‌اند از جمله: سید محمدسعید بن سید نجیب حسنى‌ و سید هادى حسینى تبریزى‌ و شخصیت هاى دیگر.

آثار و تألیفات‌

وى داراى تألیفات ارزشمندى در فقه و اصول و است، از جمله:

1. نهایة النهایة فی شرح الکفایة، این کتاب در شرح «کفایة الأصول» آخوند خراسانى است و از بهترین شرح‌هایى است که توسط شاگردان ایشان نگاشته شده است.
2. بُشرى المحققین، یک دوره علم اصول است و شامل نظریات و آراء اصولى ایشان است.
3. حاشیة على المکاسب، حاشیه‌اى است بر کتاب «مکاسب» شیخ انصارى.
4. رسالة فی فروع العلم الإجمالی‌
5. رسالة فی اللباس المشکوک‌
6. کتاب فی الطهارة
7. کتاب الصلاة
8. کتاب فی الصوم‌
9. کتاب فی الحج‌
10. خیرالزاد لیوم المعاد، که رساله عملیه ایشان به زبان فارسى است.

وفات‌

سرانجام این عالم اندیشمند پس از عمرى خدمت به اسلام و معارف اسلامى، در روز جمعه ۱۲ ربیع الاول سال ۱۳۵۴ قمرى در شهر کربلا دیده از جهان فروبست. بدن شریفش را به نجف اشرف بردند و در حرم امیرمؤمنان حضرت على (علیه‌السلام) به خاک سپردند.

منابع

• نرم افزار اصول فقه، مرکز نور.